Arabuluculuk

ARABULUCULUK

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda arabuluculuk, ‘sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi’ olarak tanımlanmaktadır.

Arabulucu, hakim veya tahkim yargılamasında hakemden farklı olarak taraflar arasındaki uyuşmazlığı çözmekle görevli değildir, tarafların uyuşmazlığı kendilerinin çözebilmelerine yardımcı olmaktadır. Bu bakımdan arabuluculukta iradilik esastır. Arabulucu yalnızca tarafların iletişim kurmalarını ve birbirlerini anlamalarını sağlamayı amaçlamaktadır, çözüm ise tarafların anlaşmasıyla mümkündür. Bazı kanunlarda arabuluculuk dava şartı olarak kabul edilse de arabuluculuk faaliyetinin niteliği değişmemektedir. Arabuluculuğa başvurmanın zorunlu tutulduğu durumlarda dahi arabulucu, tarafların anlaşmalarına aracılık eder ancak onları anlaşmaya zorlayamaz.

Arabuluculuk dava şartı, özellikle iş hukukunda belirgin bir şekilde görülmektedir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. Maddesinde dava şartı olarak arabuluculuk düzenlenmektedir. Maddenin ilgili hükümleri şöyledir:

MADDE 3: (1) Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

(2) Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.

(3) İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.

Bu maddeye göre kanundan, bireysel veya toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan işçi ve işveren alacaklarını ve işe iadeyi konu alan davalarda, öncelikle arabuluculuğun denenmiş olması dava şartıdır. Dolayısıyla ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, fazla mesai ücreti alacağı için arabuluculuk, dava şartıdır. Şüphesiz, alacak ve tazminat taleplerinin arabuluculuğa elverişli olması gerekmektedir. Örneğin, hizmet tespiti davası gibi sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan bir uyuşmazlığın arabuluculuk nezdinde çözülmesi mümkün değildir.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması aranır.

Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesinde de dava şartı olarak arabuluculuk düzenlenmektedir. Buna göre; Ticaret Kanunu’nun 4. Maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartıdır. Bu madde kapsamında, ticari davalarda menfi tespit davalarının arabuluculuk dava şartına tabi olup olmadığı tartışmalıdır, Bölge Adliye mahkemelerinin bu hususta farklı kararları bulunmaktadır. Ancak doktrinde 5/A maddesinin menfi tespit davaları için geçerli olmadığı kabul edilmektedir. Nitekim maddede, ‘konusu bir paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce’ ifadesi yer almaktadır. Menfi tespit davalarında alacak veya tazminat talebi olmadığı gibi arabuluculuğun temelinde yer alan, iradilik ve tarafların anlaşması esasına uygun bir dava olduğu da söylenemeyecektir.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a 2020 yılında eklenen 73/A maddesinde de dava şartı olarak arabuluculuk düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Ancak aşağıda belirtilen hususlarda dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin hükümler uygulanmaz:

1. a) Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar
2. b) Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar
3. c) 73/A üncü maddenin altıncı fıkrasında belirtilen davalar

ç) 74 üncü maddede belirtilen davalar

1. d) Tüketici işlemi mahiyetinde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar

Dava şartı olarak arabuluculuk bakımından, tarafların ilk toplantıya katılmalarını sağlamaya yönelik yaptırımlar düzenlenmiştir. Buna göre; taraflardan birinin geçerli bir mazereti bulunmaksızın ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf kısmen veya tamamen haklı çıksa dahi yargılama giderlerinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.

Arabuluculuk sürecinin en önemli hususlarından biri de gizliliğin esas olmasıdır. Arabuluculuk Kanunu’nun 4. Maddesinde ‘Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Aksi kararlaştırılmadıkça taraflar ve görüşmelere katılan diğer kişiler de bu konudaki gizliliğe uymak zorundadırlar’ hükmü ile gizlilik esası düzenlenmiştir. Gizlilik esasına uymamanın yaptırımı altı aya kadar hapis cezasıdır.

Tarafların, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesi için mahkemeye başvurmaksızın ortaya çıkarabilecekleri her türlü sonucu arabulucu nezdinde gerçekleştirebilmeleri mümkündür. İhtiyari arabuluculuk bakımından tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği bir uyuşmazlık olması ve maddi hukuk açısından belli bir sonucu yaratmaya yetkilerinin olup olmadığı esas noktadır. Örneğin aile içi şiddetten kaynaklı uyuşmazlıklar arabuluculuk nezdinde çözümlenmesi mümkün olmayan uyuşmazlıklardandır. Taraflar, herhangi bir şekle tabi olmaksızın arabuluculuk sözleşmesi yapmak suretiyle uyuşmazlığın arabuluculuk nezdinde çözülmesini kararlaştırabilirler.

Arabulucu, Kanun’un 2. Maddesine göre ‘arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş bulunan gerçek kişi’dir. Arabulucu olmanın şartları şunlardır:

1. a) Türk vatandaşı olmak,
2. b) Mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu olmak,
3. c) Tam ehliyetli olmak,

ç) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak,

d)Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak,

1. e) Arabuluculuk eğitimini tamamlamak  ve  Bakanlıkça  yapılan  yazılı  sınavda  başarılı olmak.

Arabulucunun Hakları: Kanun’un ilgili maddeleri doğrultusunda arabulucunun hakları şunlardır:

• Arabulucu unvanını kullanma hakkı (m.6)
• Ücret ve masraf isteme hakkı (m.7)
• Taraflarla iletişim kurma ve görüşme hakkı (m.8)
• Taraflardan uyuşmazlık konusuyla ilgili bilgi isteme hakkı (m.11)

Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır.

Arabuluculuk bürosu tarafından yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde anlaşma uyarınca taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılamaması hâlinde ise ileride haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

Arabulucunun Yükümlülükleri: Kanun çerçevesinde arabulucunun uyuşmazlığın çözümüne ilişkin yükümlülükleri şu şekildedir:

• Tarafsız ve bağımsız davranma yükümlülüğü
• Tarafların eşitliğini gözetme yükümlülüğü (m.3, m.9)
• Görevini özenle yerine getirme yükümlülüğü (m.9)
• Görevini şahsen yerine getirme yükümlülüğü (m.9)
• Sır saklama yükümlülüğü (m.4)
• Tarafları aydınlatma yükümlülüğü (m.11)

Arabuluculuk Süreci: Dava açılmadan önceki arabuluculuk süreci, tarafların sicile kayıtlı bir arabulucuyu seçmeleri ve arabulucunun tarafları ilk toplantıya davet etmesi ile başlar. Arabuluculuğun dava şartı olması durumunda da tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşması halinde, tarafların veya belirlenen arabulucunun (tarafların imzasının bulunduğu tutanakla beraber) durumu adliye arabuluculuk bürosuna bildirmesi suretiyle arabulucu görevlendirilmiş olur. Tarafların böyle bir anlaşmasının olmaması halinde karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki adliye arabuluculuk bürosuna, adliye arabuluculuk bürosu bulunmayan yerlerde ise görevli sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne başvurularak arabulucu tayin edilir.

Arabulucu, görevlendirmeyi yapan büronun yetkili olup olmadığını kendiliğinden dikkate alamaz. Karşı taraf en geç ilk toplantıda, yerleşim yeri ve işin yapıldığı yere ilişkin belgelerini sunmak suretiyle arabuluculuk bürosunun yetkisine itiraz edebilir. Bu durumda arabulucu, dosyayı derhâl ilgili sulh hukuk mahkemesine gönderilmek üzere büroya teslim eder.

Emredici hukuk kurallarına aykırı olmamak kaydıyla taraflar arabuluculuk usulünü serbestçe tayin edebilirler. Görüşmelerin ne zaman, nerede ve ne süre ile yapılacağı tarafların iradesindedir. Taraflar arabuluculuk müzakerelerine bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler.

Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.

Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi, Kanun’un 17. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

1. a) Tarafların anlaşmaya varması
2. b) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin

gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi.

1. c) Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden

çekildiğini bildirmesi.

ç) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi.

1. d) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi halinde arabuluculuk faaliyeti sona erer.

Arabulucu, görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde yapılan başvuruyu sonuçlandırır. zorunlu hallerde bu süre bir hafta uzatılabilir. Faaliyetin sonunda arabulucu tarafından, tarafların anlaşıp anlaşamadığına dair tutanak düzenlenir. Anlaşamama halinde arabulucu re’sen son tutanağı düzenler.

Tarafların anlaşması halinde Kanunu’nun 18. Maddesine uygun olacak şekilde tutanak düzenlenir. Her iki tarafın da arabuluculuk sürecinde avukatın temsilciliğinden yararlanması halinde, tarafların, avukatlarının ve arabulucunun anlaşma belgesini imzalaması halinde söz konusu belge ilam niteliğindedir. Ancak taraflar görüşmeyi bizzat yürütmüş ve arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varmışlarsa söz konusu anlaşma belgesinin ilam niteliği kazanabilmesi için mahkemeden icra edilebilirlik şerhi almaları gerekmektedir. Anlaşma belgesinin kapsamına giren konularda tekrar dava açılamaz, açılması halinde dava hukuki yarar bulunmaması sebebiyle reddedilecektir.

Arabuluculuğa İlişkin Yargıtay Kararları

“6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıkların-da Arabuluculuk Kanunu’nun 15/3.maddesinde ise “Taraflarca kararlaştırılmamışsa arabulucu; uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usul ve esasları göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütür” denilmek sureti ile arabuluculuk faaliyetinin ne şekilde sürdürüleceği belirlenmiştir.

Arabuluculuk ile ilgili gerek 7036 sayılı Kanun gerekse de 6325 sayılı Kanunda başvurunun kapsamı ve başvurunun şekline dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple başvuru esnasında dile getirilmeyen bir alacak kaleminin görüşmeler kapsamında talebe konu edilmesi her zaman mümkün olduğu gibi müphem durumlar olması halinde ise uyuşmazlığın kapsamı arabulucu tarafından belirlenir. Zira arabuluculuk faaliyeti bir yargılama faaliyeti olmadığından görüşmeler sırasında talepler artırılabilir, değiştirilebilir.

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 17/2.maddesinde “Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge, arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri veya avukatlarınca imzalanır” şeklinde düzenlemeye yer verilerek son tutanağın arabulucu tarafından düzenleneceği açıkça kurala bağlanmıştır.

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği’nin 23/3. maddesinde, başvurunun dilekçe ile veya bürolarda bulunan formların doldurulması suretiyle yahut elektronik ortamda yapılabileceği belirtilmiştir.

Yönetmeliğin 20.maddesinde arabuluculuğun sona ermesi düzenlenmiş olup bu maddenin (3). bendinde arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen son tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi hususların yazılacağına tarafların karar vereceği ancak arabulucunun bu tutanak ve sonuçları konusunda taraflara gerekli açıklamaları yapacağı belirtilmiştir. Şu hale göre son tutanağın tarafların beyanına göre oluşturulması asıl ise de, arabulucunun görevleri arasında tutanağın içeriği ve düzenlenme şekli konusunda tarafları bilgilendirmesi de gerekir

İş Hukukunun ortaya çıkışının temel sebebi; esasen eşit olmayan işçi ve işveren arasındaki hukuki ilişkileri düzenlemesidir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun genel gerekçesinde, “dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin madde ile diğer düzenlemelerde iş yargısının temeli olan çabukluk, basitlik, emredicilik, zayıfın korunması ve ucuzluk ilkeleri’nin dikkate alındığı açıklanmıştır. İşçinin, hak ve alacaklarını en kısa sürede ve en basit yoldan almasını sağlamaya yönelik getirildiği anlaşılan bir kurumun, işçinin aleyhine yorumlanması doğru olmaz. Aksine Yasa’nın gerekçesinde belirtildiği gibi zayıf konumda olan işçinin korunması esastır.

Kaldı ki, arabuluculuğa başvurma işçi açısından olduğu gibi işveren açısından da zorunluluktur. Bu tür uygulama hataları işveren açısından da gündeme gelebilmektedir.

Anlaşmazlık tutanağında her bir tazminat ve alacak kaleminin açıkça gösterilmemesinin arabulucunun hatasından kaynaklandığı kabul edilmelidir. Bu eksikliğin de dava şartının sağlanmadığı şeklinde yorumlanması, hak arama özgürlüğünü aşırı şekilde zorlaştıran bir hâl olarak değerlendirilebilir.

Zira, Anayasa Mahkemesi, dava şartı olarak arabuluculuğa dair yasal düzenlemenin iptali isteğiyle ilgili olarak verdiği kararında(AYM 11.07.2018 gün, 2017/178 E, 2018/ 82 K.), düzenlemenin hak arama hürriyeti ve bu kapsamda mahkemeye erişim hakkına getirilen bir sınırlama niteliğinde olduğunu kabul etmiş ancak “Arabuluculuğa başvuru zorunluluğunun, kişilerin hak aramalarını imkânsız hâle getiren veya aşırı derecede zorlaştıran etkisiz ve sonuçsuz bir sürece neden olmadıkça hak arama hürriyetinin özüne dokunduğu söylenemez” şeklinde gerekçeyle bir çeşit sınır tayin etmiştir.

Dava şartı olarak arabuluculuğun ağır koşullara bağlanması ve birkaç defa bu yola başvurulmasının gerekliliğine dair uygulama, işe iade davalarında hak düşürücü süre sorunlarının yaşanmasına, tazminat ve alacaklar yönünden alacağın kısmen zamanaşımına uğramasına, birden fazla arabuluculuk ücretlerinin yargılama giderlerine eklenmesiyle bu yöndeki sorumluluğun taraflara paylaştırılmasında tereddütlere ve en nihayet arabulucunun sorumluluğuna neden olabilecektir.

Bu tür anlaşmazlıklara ve tereddütlere meydan verilmemesi için arabuluculuk tutanağında tarafların anlaştıkları yada anlaşamadıkları alacak kalemleri tek tek belirtilmelidir.

Dava şartı olan zorunlu arabuluculuk uygulamalarında başlangıçta hem talepte bulunanlar ve hem de arabulucular tarafından yapılan bu tür hatalar tarafların mağduriyetlerine sebebiyet verdiği gibi arabuluculuk uygulamasının amaçlandığı gibi uygulanmasına engel olduğundan, arabuluculuk kanununa dayanılarak çıkartılan ve 02.06.2018 tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliğin ve aksaklıkları gidermek amacı ile uygulamaya sokulan arabuluculuğa hangi konularda başvurulduğuna ilişkin “başvuru formu“ uygulamasının başladığı 02.06.2018 tarihine kadar arabuluculuk anlaşamama tutanağın-da arabuluculuğa konu alacaklar tek tek belirtilmeden “ işçilik alacakları” “işçi-işveren uyuşmazlığı” gibi soyut ifadeler kullanılmış ise, başvuru formu getirtilip, talepler açık açık belirtilmiş ise talep formunda belirtilen alacakların görüşmelere konu edildiği, açıkça belirtilmemiş ise taraflar arasındaki işçilik alacaklarının tamamının arabuluculuğa konu edildiği kabul edilmelidir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2019/3610 E., 2019/10073 K.)

“Somut uyuşmazlıkta arabulucunun davalı şirketin avukatı olarak görev yaptığı halde arabuluculuk görüşmeleri öncesinde davacı tarafı bu yönde bilgilendirdiği ortaya konulamamıştır. Anlaşma belgesinde bu yönde bir açıklamaya yer verilmemiştir. Arabulucunun aynı zamanda diğer tarafın avukatı olduğu hususunda özellikle davacı tarafın açıkça bilgilendirildiğinin ve buna rağmen arabuluculuk görüşmelerine devam etmek istediğinin ispatı gerekir. Bu yönüyle ilgili mevzuat çerçevesinde arabulucunun tarafsızlığından şüphe duyulmasını gerektiren önemli hal ve şartların varlığı kabul edilmelidir.

Taraflar arasında imzalandığı ileri sürülen anlaşma tutanağında kıdem tazminatının 10.437,33 TL olarak kararlaştırılmasına rağmen, 2017 yılı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin 2. Kısım 1. maddesine göre nispi %6 oranında arabuluculuk ücreti ödenmesi gerektiği halde asgari tarifeye aykırı biçimde arabuluculuk ücreti 200 TL olarak belirlenmiştir.

Davacı vekili dosyaya istinaf incelemesi öncesinde emsal dosyalarda dinlenen tanık beyanlarını sunmuş olup; emsal dava dosyalarında davacı tanıkları beyanlarında; şirket idari binasında personel müdürü ile bazı çalışanlar tarafından anlaşma tutanaklarının kendilerine imzalatıldığını, arabuluculuk görüşmeleri yapılmadığını, toplantıda şirket yönetim kurulu üyesi ile arabulucunun olmadığını ve imzalarının da o aşamada bulunmadığını açıklamışlardır. Emsal dosyada ifadeleri alınan davalı tanıklarından R.B., anlaşma belgesinin şirket insan kaynakları biriminde işçilere imzalatıldığını, imza aşamasında şirket yönetim kurulu üyesi, şirket avukatı ve arabulucunun bulunmadığını, o dönemde arabulucunun doğum yaptığını evrakların sonradan davacı işçi dışındakilere imzalatıldığını açıklamıştır. Davalının diğer tanığı da anlaşma belgesini imzaladığı anda davalı şirketin yönetim kurulu üyesi ile bir avukatın hazır olduğunu, arabulucunun olup olmadığını hatırlamadığını, işyerinde arabuluculuk toplantısı yapıldıysa da kendisinin katılmadığını beyan etmiştir.

Dosya içindeki bilgi ve belgeler ile aynı mahiyette olan ve aynı gün temyiz incelemesine tabi tutulan dört dosya kapsamından, davacının arabulucuya usulüne uygun bir başvurusunun olmadığı, yapıldığı belirtilen görüşmelerin tutanakta geçen adresten farklı yerde gerçekleştiği, üç yüz kadar işçiye aynı şekilde sırayla işyerinde belgelerin imzalatıldığı, anlaşma metninde yer aldığı halde davacı işçinin istifasına dair belgenin bulunmadığı, anlaşma belgesinin içeriğinin işçinin istifa ettiği/kıdem ihbar tazminatına hak kazanmadığı/kıdem tazminatının ödeneceği şeklinde çelişkiler içerdiği, sadece kıdem tazminatı ödenmesi öngörüldüğü halde diğer tazminat ve işçilik alacakları bakımından hakkın gerçekleşmediği veya karşılığının zamanında tam olarak ödendiği şeklinde sözcüklere yer verilerek Türk Borçlar Kanunu’nun 420. maddesinde aykırı şekilde ibra etkisi kazandırılmaya çalışıldığı, kıdem tazminatı dışındaki tazminat ve alacaklarla ilgili olarak delil oluşturma ve dava açma yasağı oluşturma yönünde çaba içine girildiği anlaşılmaktadır.

Bütün bu işlemlerin davalı şirketin kayden avukatının arabuluculuğunda gerçekleştiği, arabulucunun davacı tarafı diğer tarafın avukatı olduğu konusunda bilgilendirdiğinin tespit edilemediği, emsal dosyalarda dinlenen tanık anlatımlarına göre, arabuluculuk görüşmelerinin hiç yapılmadığı, hatta arabulucunun da işçilerin imzaladığı aşamada işyerinde olmadığının beyan edilmesi karşısında; usulüne uygun bir arabuluculuk başvurusunun ve görüşmesinin yapılmadığı gibi mevzuat hükümleri çerçevesinde arabuluculuk anlaşma belgesinin düzenlenmediği sonucuna varılmaktadır.

Tüm bu tespitler karşısında; dava tarihi itibariyle taraflar arasında 6325 sayılı Kanun hükümleri dikkate alındığında, yapılan işlemler geçerli ihtiyari arabuluculuk faaliyeti olarak nitelendirilemez.

Kanun hükümlerine göre usulüne uygun bir başvuru olmadığı, arabuluculuk görüşmelerinin hiç yapılmadığı ve mevzuat hükümleri çerçevesinde usulüne uygun, geçerli bir tutanak düzenlenmediği ve dava tarihi itibari ile zorunlu arabuluculuk şartının henüz yürürlüğe girmediği de dikkate alınarak, davaya konu ihbar ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ücreti yönünden işin esasına girilerek sonuca gidilmesi gerekirken, hukuken geçerli bir anlaşmanın varlığı kabul edilerek “arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılan konularda dava açılamayacağı” yönündeki gerekçeyle davanın usulden reddi hatalı olup, bu yönde ilk derece mahkemesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararlarının BOZULMASINA karar vermek gerekmiştir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2019/3694 E., 2019/13040 K.)